Het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) is een baanbrekend initiatief van de Europese Unie. Dit land heeft ambitieuze klimaatbeschermingsdoelen in vergelijking met veel andere delen van de wereld en heeft toegezegd tegen 2050 klimaatneutraal te worden om klimaatverandering tegen te gaan. Maar klimaatbescherming kost geld. Maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen vereisen grote investeringen van bedrijven binnen de EU. Voor elke ton CO2 die ze uitstoten, moeten ze CO2-emissierechten kopen in het kader van het emissiehandelssysteem van de EU. De gevolgen voor de Europese industrie zijn gemakkelijk te overzien: Hun producten zullen duurder worden — een concurrentienadeel ten opzichte van goederen uit landen die zich minder inzetten voor klimaatbescherming. Het logische gevolg is dat bedrijven dreigen te verhuizen naar landen buiten de EU.
Dit is waar hetCarbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) om de hoek komt kijken — de alom gepubliceerde CO2-prijsstelling voor geïmporteerde goederen. Onder dit systeem heft de EU een CO2-belasting op de invoer van bepaalde goederen die afkomstig zijn uit minder klimaatvriendelijke landen. Het Federaal Milieuagentschap vat het in een notendop samen: “De CBAM is bedoeld om ervoor te zorgen dat dezelfde koolstofprijs wordt betaald voor de uitstoot van broeikasgassen van bepaalde geïmporteerde goederen als in het Europese emissiehandelssysteem.” De EU heeft nog een andere hoop voor CBAM: het zou bedrijven binnen en buiten de EU kunnen aanmoedigen om koolstofarm te worden.
Nog niet alle sectoren vallen onder het CBAM CO2-grensaanpassingssysteem. Het mechanisme is momenteel van toepassing op directe productiegerelateerde (grijze) emissies van de cement‑, ijzer- en staal‑, kunstmest‑, aluminium‑, waterstof- en elektriciteitsindustrie. Indirecte emissies moeten ook worden geregistreerd voor elektriciteit, cement en meststoffen. De EU overweegt om dit tegen 2026 uit te breiden naar andere productgroepen zoals polymeren en organische chemicaliën.
CBAM begint nu al, in oktober 2023. Dit markeert het begin van een overgangsperiode zonder financiële verplichtingen en met vereenvoudigde rapportageverplichtingen. Vanaf 2026 moeten importeurs CBAM-certificaten kopen en voorleggen die overeenkomen met de grijze emissies van de geïmporteerde goederen. Dit kan niet zonder bureaucratie: vanaf 1 januari 2026 hebben importeurs een CBAM-vergunning nodig om CBAM-goederen in de EU te importeren. Ze moeten deze toestemming aanvragen bij de EU.
De basis voor autorisatie is de CBAM-verklaring, waarin importeurs hun broeikasgasemissies aangeven. De verklaring omvat:
- Totale hoeveelheid van elk type goederen die in het afgelopen jaar is ingevoerd in ton en voor elektriciteit in megawattuur (MWh).
- De totale grijze emissies van deze goederen in ton CO2e‑emissiesper ton goederen en voor elektriciteit in ton CO2e‑emissiesper opgewekte MWh.
- Vermelding van de CO2-prijs die in het land van herkomst wordt betaald voor grijze emissies in verhouding tot de hoeveelheid geïmporteerde goederen. Deze prijs wordt bijgeschreven op de CBAM-certificaten.
- Een kopie van de testrapporten van geaccrediteerde auditors.
Elke CBAM-importeur moet uiterlijk op 31 december 2025 een aanvraag hebben ingediend voor goedkeuring als erkende CBAM-aanvrager. Niet-erkende CBAM-aanvragers mogen hun goederen niet invoeren in de EU. Vanaf 2027 moeten bedrijven voor het eerst een CBAM-aangifte indienen tegen 31 mei 2027. Dit omvat de gegevens van het vorige kalenderjaar.
